İnsanlık Tarihinin Görünmeyen Mimarı: EMEK!

Tarihin gördüğü en usta mimardır emek, büyülüdür. Ama en az bunun kadar gerçek olan da şudur ki en yok sayılan da adı en anılmayan da odur. Hani diyor ya şair; “her adımda fırt demiş fırlamış bir büyük adam” diye… Tarih boyunca egemenler her seferinde onu bir esrar perdesinin ardına gizlemeye çalışmış ve tüm imkânlarıyla onun yarattığının üzerine konuvermiştir. Bundandır ki tüm bu yapılar gerçek mimarları olan emekle değil de firavunların, kralların, çarların, şahların adlarıyla, onların hikâyeleriyle birlikte anılır olmuştur.

Tüm ihtişamıyla Tac Mahal duruyor gözlerimizin önünde… Yılda 3,5 milyon kişi tarafından ziyaret edilen ve sadece Hindistan’ın değil, dünyanın da en görkemli yapılarından biri… Güç ve kudret kadar şükran ve sevginin de sembolü olarak kabul görür. Bundan beş asır önce, o zamanki adıyla Babür İmparatorluğu’nun bir hükümdarı olan Şah Cihan’ın, on dördüncü çocuğunu doğururken hayatını kaybeden eşi için yaptırdığı bir anıttır Tac Mahal. 20 yılda, 20 bin işçinin ölesiye emek harcayıp ter dökmesiyle inşa edilmiştir ama bu ancak bir ayrıntıdır tarih kitaplarında! 20 yılda, 20 bin işçi… Bir cümleye sığdırılan bu küçük ayrıntıya kim bilir nice acılar sığmıştır? Hükümdarın şükran ve sevgi gösterisi; kaç ailenin ocağını söndürmüştür kim bilir? Şimdi soralım: Tac Mahal aslında bu 20 bin işçiyi temsil eden bir anıt değil mi? Bizim için öyledir!

Mekânlar insanı düşsel bir yolculuğa çıkarmanın en etkili araçlarından biridir. İki bin yaşındaki bu yapıya, Roma İmparatorluğu’nun ölüm arenası olan Kolezyum’a bakarak tarihe bir yolculuk yaptığımızı hayal edelim. Zevkten kudurarak çığlık çığlığa bağıranlar, “öldür öldür” sesleri, arenadan yükselen kan kokusu… Zincire vurulmuş köleler sadece Kolezyum gibi devasa yapıları inşa etmekle kalmadı Roma’da! Efendileri eğlendirmek için, sırf zevk olsun diye yani, birbirleriyle ve vahşi hayvanlarla ölesiye dövüşmeye de zorlandı. Bu nedenledir ki Kolezyum’un taştan duvarları ve sıraları kölelerin alın teriyle ıslandı, toprak sahası ise kanlarıyla sulandı.

Rengârenk desenler ve soğan biçimindeki kubbeli çatıları bizi yanıltmasın, bir resim tablosuna bakmıyoruz. Masalsı görünümüyle bu yapı Moskova’daki Aziz Vasil Katedralidir. 1555 yılında Korkunç İvan’ın zafer anıtı olarak yapılmıştır. Peki, neydi Korkunç İvan’ı korkunç yapan? Rus İmparatorluğunun ilk çarı olan İvan gaddarlığı ve gözü dönmüşlüğü ile nam salmıştır halklar hapishanesi Rusya’da… Kazan ve Astrahan halklarına kan kusturduktan sonra yaptırmıştır bu zafer anıtını da! Yetinmemiştir gözünü ihtiras bürümüş İvan, yapının baş mimarının da gözlerini dağlayarak kör etmiştir. Sırf bir benzerini daha yapamasın diye…